توجه به استانداردهای روغن موتور از جمله مواردی است که میتواند در بالا بردن عمر و بهبود عملکرد موتور مؤثر باشد. همچنین روغن استاندارد کارکرد بسیار بیشتری نسبت به روغنهایی که استانداردهای لازم را ندارند از خود نمایش میدهد. توجه به استاندارد روغن موتور در هنگام خرید این محصول میتواند به بسیاری از افراد کمک کند. استانداردهای روغن موتور کاملاً با یکدیگر متفاوت هستند. یک دسته بندی در مورد استانداردهای روغن بر اساس قوانین استانداردی کشورها و مناطق مختلف است. بر این اساس استاندارد روغن موتور API، استاندارد روغن موتور ACE، استاندارد روغن موتور JASO و.... هر کدام از این استانداردها توسط انجمنی خاص تعیین شدهاند. برای مثال استاندارد API استانداردی آمریکایی است که توسط انستیتو نفت آمریکا تعیین شده است. همچنین استاندارد ACE استاندارد اروپایی و JASO استانداردی ژاپنی است. مرسومترین نوع استاندارد، استاندارد API است و بیشتر روغن موتورها بر اساس این استاندارد سنجیده میشوند.
بیشتر موتورهای مورد استفاده در بخش حمل و نقل از نوع موتورهای احتراق داخلی هستند. بازده حرارتی بالا و وزن پایین (نسبت به توان تولیدی) از مزایای این موتورها است.
موتورهای احتراق داخلی به عنوان محرکه هر ماشینی- از دوچرخههای موتوری (موتورسیکلت های گازی) گرفته تا کشتیهای اقیانوس پیما- محسوب میشوند.
تاکنون سازمانها و تشکلهای زیادی در زمینه تدوین استانداردها والزامات عملکردی روان کنندههای مصرفی در موتورهای احتراق اقدام کردهاند که بیشتر موارد تدوین شده در ارتباط با تواناییها و پتانسیلهای روانکارها در کاهش اصطکاک، مقاومت در مقابل اکسیداسیون، به حداقل رساندن تشکیل رسوبات، جلوگیری از خوردگی و سایش است.بیشتر مشکلات پذیرفته شده در مورد روان کنندههای موتور، به از بین رفتن ترکیبات آنها و ورود محصولات حاصل از احتراق به محفظه لنگ موتورها مربوط می شود. تشکیل رسوبات، آلوده شدن، غلیظ شدن، مصرف بالای روغن، گیر کردن رینگها، خوردگی و سایش، همه و همه ارتباطی مستقیم با کیفیت روانکنندهها دارد.
۱- روغن موتورهای دیزلی دریایی
برای ارزیابی روانکنندههای مصرفی در موتورهای دیزلی دریایی سیستم طبقه بندی استانداردی تعریف نشده و روشهای آزمون استاندارد دینامومتری یا آزمونهای درخواستی دردست نیست.
سطوح عملکردی این روان کنندهها و فرایند صدور مجوزهای آنها، توسط موتورسازان، هدایت و رهبری میشود. معمولاً موتورسازان لیستی از روانکنندههای مجاز برای کاربرد در محصولاتشان را منتشر میکنند. موتورسازان، مصرف کنندگانشان را به استفاده از روانکنندههای درج شده در این لیستهای مجاز تشویق میکنند. بهطور کلی، تولیدکنندگان تجهیزات (OEMS) برای صدور تاییدیه برای یک نوع روانکننده، نیازمند انجام آزمونهایی در شرایط و مقیاس واقعی بر روی کشتیها هستند که حداقل زمان لازم برای انجام آن۵ هزار ساعت (یا حدود۱ سال) است.
به طور معمول، موتورهای دریایی از سوختهای نامرغوب، با گوگرد بالا(۲ تا۵ درصد وزنی) و مواد آسفالتی بالا(۵ تا۱۰ درصد وزنی) استفاده میکنند. البته کیفیت سوختهای مصرفی در موتورهای دریایی در مناطق مختلف جهان متغیر و متفاوت است. به علت اینکه هزینه سوخت، بخش قابل ملاحظهای از هزینههای کلی عملکردی کشتیها را تشکیل میدهد طراحان این نوع موتورها، برای بهینهسازی و کاهش مصرف سوخت آنها اهمیت زیادی قایلند. مالکان کشتیها، علاقمند به پرداخت کمترین هزینه برای سوخت هستند. این دو مورد، جایگاه و تقاضای بیشتر روغن موتورهای مصرفی در روانکاری موتورهای دریایی را نشان میدهد.
به طور کلی از دو نوع موتور به عنوان نیروی محرکه کشتیهای عظیم الجثه و اقیانوس پیما استفاده میشود .
موتورهای دوزمانه، سرعت پایین، کراس هد
این نوع موتورها به دو نوع روغن شامل یک نوع روغن برای قسمت بالای سیلندر (روغن سیلندر) و یک نوع روغن برای محفظه لنگ (روغن سیستم)، نیاز دارند. دو شرکت MAN B&W و Suzler بر بازار این نوع موتورها حاکمند و نزدیک به۹۰ درصد از سهم بازار این نوع موتورها، دارای عدد قلیایی کل TBN 70 و درجه گرانروی SAE50 است. عدد قلیایی کل روغنهای سیستم یا محفظه لنگ این نوع موتورها نیر۵۰ تا۱۰ و گرانروی آنها SAE50 است.
موتورهای چهار زمانه، سرعت متوسط، ترانک پیستون
این موتورها فقط به یک نوع روغن احتیاج دارند زیرا دارای یک مخزن مشترک (کارتر) برای محفظه لنگ و سیلندر هستند. بازار تولید این نوع موتورها، در مقایسه با موتورهای دو زمانه سرعت پایین، گسترده تر است. شرکتهای NSD، Wartsila، MAN B&N، Pielstick، Mak بزرگترین تولید کنندگان تجهیزات مربوط به این موتورها هستند. هر یک از این شرکتها سهم قابل توجهی از بازار این نوع موتورها را تحت سلطه خود دارند.
روغن مصرفی در موتورهای سرعت متوسط، دارای گرانروی SAE40 است و عدد قلیایی کل آن، بسته به میزان گوگرد سوخت مصرفی و میزان مصرف روغن بین اعداد۱۲ تا۵۵ است. امروزه به دلیل استفاده از سوختهای حاوی مواد آسفالتی بالا و مشکلات مربوط به آن روغن موتورهای جدیدی برای مصرف در این نوع از موتورها ساخته شده است.
در آمریکا، کمیته سوخت و روغن برای نخستین بار، اقدام به طراحی و انتشار سیستم طبقهبندی روغن موتورهای مورد مصرف در موتورهای دیزلی کرد. در این سیستم طبقهبندی، روغنهایی که دارای بهترین سطح کیفیت بودند روغنهای نسل پنجم نامگذاری شدند.
یکی از نکات مهم در خرید انواع روغن موتور توجه به ویسکوزیته یا گرانروی روغن موتور میباشد.ویسکوزیته به غلظت روغن اشاره دارد و به عبارت دیگه همان مقاومتی که در برابر جاری شدن دارد.برای توضیح این مطلب مثلا روغنی با ویسکوزیته SAE 30 در مقایسه با روغنی با ویسکوزیته SAE 50 سریعتر در موتور بحرکت در میآید .به عبارت دیگر ویسکوزیته بالا باعث میشود روغن با سرعت کمتری در موتور جریان پیدا کند و به گردش بیفتد
تعویض روغن موتور کشتی:
تعویض روغن موتور کشتی در بازههای زمانی مشخص و نسبت به ساعت کارکرد موتور،بر مهندسین موتورخانه پوشیده نیست و این کار برای بهبود کیفیت عملکرد و افزایش طول عمر موتور لازم است.شرایط آب و هوایی مختلف ، رطوبتهای زیاد در دریا ، آب نفوذ کرده در روغن بر اثر رطوبت یا نشتی واشر سرسیلندر و وجود رسوب و لجن و استفاده از مرغوب نبودن روغن برندهای نامعتبر، بعد از مدتی باعث میشود که اگر روغن موتور تعویض نشود به موتور کشتی آسیب جدی وارد شود. پس تعویض به موقع روغن موتور شناور، یکی از عوامل مهم در سلامت و طول عمر موتور کشتی شما محسوب میشود.